Khám phá cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam

Mặc dù đã trải qua một bề dày lịch sử, nhiều thăng trầm khác nhau nhưng cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam vẫn được lưu truyền trong nhiều thiết kế hiện nay. Lối kiến trúc này vừa thể hiện được tinh thần dân tộc mà vẫn đảm đảo được tính thời đại. Từ đó giúp cho căn nhà tăng thêm vẻ đẹp độc đáo mà cũng thể hiện được sự tôn trọng các giá trị truyền thống.

1. Điểm khác biệt giữa nhà Việt với nhà cổ Trung Hoa

1.1. Những điểm nổi bật của kiến trúc cổ Việt

Cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam có 3 nét đặc trưng riêng biệt. Tạo nên sự độc đáo hơn hẳn với những kiến trúc cổ của các quốc gia phương Đông:

– Dốc mái thẳng

– Dùng bảy, kẻ đỡ mái hiên

– Cột mập to, phình ở phần giữa thân dưới

Nếu so sánh với kiến trúc cổ Trung Quốc sẽ thấy được sự khác nhau rõ rệt:

– Dốc mái võng xuống

– Đỡ mái hiên bằng hệ đấu-củng (còn gọi là con sơn chồng đấu)

– Cột thanh mảnh, tròn đều

1.2. Phần mái nhà trong cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam

Được lấy cảm hứng từ mũi thuyền của nền văn hóa sông nước. Triền mái của kiến trúc cổ Việt Nam thẳng hơi hếch lên ở góc mái tạo sự thanh thoát, tinh tế. Phần mái lớn và thường chiếm tới 2/3 chiều cao của công trình. Loại ngói được dùng nhiều nhất là ngói mũi hài hay còn gọi là ngói vảy rồng. Các bờ nóc trên mái cổ thường đặt gạch hoa chanh, đỉnh mái gắn con kìm, lạc long thủy quái… 

2. Cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam như thế nào?

Cấu trúc nhà cổ đặc trưng của Việt Nam là sự kết hợp: kết cấu cột đứng, xà ngang, các dầm đơn, kết cấu mái đa dạng…

2.1. Cột là kết cấu đứng

Trong cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam phần cột với kết cấu đứng có khả năng chống đỡ và chịu lực tốt với các loại cột cụ thể sau:

• – Cột cái là cột chính của ngồi nhà đặt ở hai đầu nhịp chính.
• – Phần cột phụ thường năm ở đầu hoặc hai bên nhịp chính là các cột quân hoặc cột con.
• – Cột hiên nằm phía trước nhà nâng đỡ phần mái hiên.

2.2. Xà là kết cấu ngang

Xà với kết cấu ngang giúp liên kết các cột với phần xà trong và ngoài khung đặt vuông góc với khung.

• – Phần xà trong đặt cao độ đỉnh các cột với xà long hay chếch liên kết các cột cái. Xà thuận hay nách liên kết cột cái với cột quân.
• – Phần xa ngoài như xà nóc đặt đỉnh mái, xà thượng liên kết cột cái với khung. Xà đại và xà hiên tạo liên kết các cột hiên tạo nên bộ khung vững chắc cho ngôi nhà.

2.3. Kẻ là các dầm đơn

Đối với phần kẻ nhà cổ Việt là các dầm đơn theo phương chéo phần mái nhà, gác lên các cột bằng liên kết mộng.

Các loại kẻ được phân loại như sau:

• – Kẻ ngồi trong khung gác giữa cột cái sang cột quân.
• – Kẻ hiên vừa được gác từ cột quân sang cột hiên và kéo dài đề đỡ phần chân mái nhà.

2.4. Kết cấu mái nhà

Mái lợp nhà cổ Việt có thể có nhiều hình thức khác nhau như: mái kép, đa mái gồm hai mái chính và hai mái phụ; hoặc 8 mái chồng diêm.

Kết cấu mái nhà bao gồm các phần chính sau:

• – Hoành là các dầm chính đặt ngang vuông góc phần khung nhà cóc tác dụng đỡ phần mái. Dầm đặt song song cùng mè là các dầm phụ nhỏ, khoảng cách các mè nhỏ để lợp ngói.
• – Dầm trung gian là các dui được đặt dọc xuôi theo chiều mái gối lên hoành và kết hợp cùng hoành – mè tạo thành mạng lưới nâng đỡ mái, lợp ngói.
• – Gạch màn là gạch lá nem đơn có tác dụng đỡ ngói tạo độ phẳng được làm bằng đất nung chống thấm và tạo không khí trong lành ngôi nhà thêm mát mẻ vào mùa nóng.
• – Ngói mũi hài là nét đặc trưng phần mái nhà cổ Việt dạng như vảy rồng, làm bằng đất nung tạo thành lớp ngoài chống mưa nắng và lợp trên lớp gạch màng hay lớp đất sét ở giữa.

2.5. Các thành phần khác

Các bộ phận khác cũng góp phần thể hiện kiến trúc cổ Việt Nam: cửa ra vào, lan can, con tiện, cầu thang, …

Theo truyền thống tín ngưỡng dân gian thì số lẻ mang đến may mắn. Do vậy nhà thường được làm theo cơ số lẻ: một gian, ba gian, năm gian, bảy gian, chín gian…

3. Một số công trình thể hiện cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam

Đặc trưng của thiết kế nhà cổ Việt Nam là các công trình vào khoảng thế kỷ XI – XIII. Có thể kể đến các công trình ở triều đại Lý – Trần như Khuê Văn Các, chùa Một Cột… Hoặc có thể kể đến các ngôi chùa ở khu vực Bắc Bộ như Chùa Bút Tháp, Chùa Keo… Ngoài ra có thể tham khảo thêm một số sự độc đáo hơn nữa như ở kiến trúc Kinh thành Huế, Đoan Môn, Triều Miếu…

Với những chia sẻ trên đây, chắc bạn đã hiểu thêm về cấu trúc kiến trúc cổ Việt Nam. Nếu như cần tư vấn thêm hoặc đặt mua các loại vật liệu xây dựng truyền thống, bền, đẹp,… bạn có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua địa chỉ:

• – Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại gốm sứ xây dựng Thanh Hải
• – Địa chỉ: 41B xóm 6, Giang Cao, Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội.
• – Website: https://gomsuxaydung.vn
• – Hotline: 0966 558 808.